درباره خطالراس مهرچال، پیرزن‌کلوم، همهن:
خطالراس مهرچال، پیرزن‌کلوم، همهن قسمتی از خط‌الراسی غربی – شرقی در البرز مرکزی است که از قله گل زرد در شرق خطالراس آغاز شده و پس از قله‌های سیاه‌پلاس، فیل زمین، گاوبینی، سرسیاه‌غارها، پرسون، ریزان و آتش‌کوه با قله‌های مهرچال، پیرزن‌کلوم و همهن در غرب پایان می‌یابد. قله مهرچال با ارتفاع تقریبی ۳۹۱۰ متر و قله پیرزن‌کلوم با ارتفاع تقریبی ۳۸۵۰ متر مرتفع‌ترین قله‌های این خطالراس می‌باشند.
قله مهرچال در شمال روستای کند علیا و شمال شرق روستای امامه واقع شده است. این قله از سمت شرق از طریق گردنه‌ای عمیق به قله آتش‌کوه و از غرب به دشت مهرچال محدود می‌شود. مسیر معمول صعود قله مهرچال از روستای امامه و دشت مهرچال و مسیر زمستانه آن از روستای راحت‌آباد می‌باشد.
قله پیرزن‌کلوم نیز در جنوب روستای گرمابدر فشم واقع شده و از سمت شرق به دشت لار و از طریق گردنه‌ای در شمال شرق خود به قله شیورکش می‌رسد. در جنوب غرب آن دشت مهرچال قرار دارد و از سمت غرب نیز با مسیری خط‌الراسی به قله همهن می‌رسد. همچنین از جنوب نیز مسیر خطالراس را از طریق گردنه‌ای تا قله مهرچال طی می‌کند. این قله از روستای امامه و یا روستای گرمابدر صعود می‌شود. از روستای گرمابدر با قرار گرفتن بر روی یال شمالی قله پیرزن‌کلوم، می‌توان این قله را صعود کرد که این مسیر برای صعود زمستانی هم مناسب می‌باشد. از روستای امامه نیز از طریق تنگه مهرچال به دشت مهرچال رفته و از آنجا امکان صعود قله وجود دارد.
قله همهن با ارتفاع تقریبی 3600 متر در انتهای غربی این خطالراس واقع شده است. در جنوب غربی این قله روستای امامه و در شمال آن روستاهای زایگان و لالون قرار دارند. بطور معمول این قله از روستای امامه و ازیکی از یال‌های پیش از دشت مهرچال صعود می‌شود. مسیر زمستانه آن نیز از یال جنوب غربی قله بوده که ابتدا قله اسپیدچال صعود شده و سپس در ادامه به قله همهن می‌رسد.
سه قله همهن، پیرزن‌کلوم و مهرچال خط‌الراسی یو (U) شکل را می‌سازند که در مرکز یو (U) دشت مهرچال قرار دارد. قله همهن از طریق یال غربی دشت، قله پیرزن‌کلوم از طریق یال شمال شرقی دشت و قله مهرچال نیز از طریق یال شرقی دشت مهرچال امکان صعود دارد. در این برنامه قصد داریم این خطالراس را صعود نماییم که در ادامه گزارش آن را ملاحظه خواهید نمود.
مشروح گزارش برنامه:
سلام و درود به دوستان و همنوردان محترم و همراه
برنامه‌ای دیگر در منطقه لواسانات و کوهستان زیبای آن در نظر گرفتیم و به سمت گردنه قوچک و سپس جاده فشم راهی شدیم. نرسیده به فشم وارد جاده امامه و راحت‌آباد شده و در ابتدای مسیر صعود، ماشین را پارک کردیم. مسیر صعود از روستای امامه بالا و از یک پیچ تند در جاده امامه آغاز می‌شود. محلی مشهور به باغ تنگه که رودخانه‌ای در آن جاریست که از ارتفاعات مهرچال سرچشمه می‌گیرد.
مسیر را از کنار رودخانه و در خلاف جهت آن شروع می‌کنیم. از اینجا اغلب کوهنوردان برای صعود قلل مهرچال، پیرزن‌کلوم و همهن اقدام می‌نمایند. همان ابتدا مسیری به سمت قلعه تاریخی مازیار وجود دارد که مورد نظر ما نیست و ما از سمت چپ رودخانه مسیر را ادامه می‌دهیم.
مقداری جلوتر یک مسیر پاکوب با شیب تند از سمت راست رودخانه ارتفاع می‌گیرد. با عبور از رودخانه در مسیر پاکوب به سمت دشت مهرچال حرکت می‌کنیم. قلعه تاریخی مازیار در سمت راست و بر فراز صخره‌ای دیده می‌شود.
ادامه مسیر پاکوب بصورت کمربر از سمت چپ دره مهرچال طی می‌شود. در میانه مسیر و ابتدای یک یال در سمت چپ سنگچین دیده می‌شود که برای صعود مسیر همهن نشانه‌گذاری شده است. از خنکی هوا استفاده کرده و بجز دو استراحت کوتاه بدون توقف مسیر پاکوب را ادامه داده تا به تنگه زیبای مهرچال می‌رسیم.
بلافاصله پس از تنگه، دشت مهرچال قرار دارد که منطقه‌ای نسبتا وسیع با رودخانه‌ای جاری در میان آن است. از این دشت امکان صعود قله‌های مهرچال، همهن و پیرزن‌کلوم وجود دارد. از یال سمت راست بسمت مهرچال، یال سمت چپ بسمت همهن و از انتهای دشت، پیرزن‌کلوم صعود می‌شود. در میانه دشت چشمه‌ای وجود دارد که برای برداشتن آب حدود بیست دقیقه توقف می‌کنیم.
از کنار چشمه و در سمت راست دشت، مسیر پاکوبی به سمت شرق وجود دارد که مسیر صعود قله مهرچال است. مقداری که ارتفاع گرفتیم قله مهرچال در دوردست و در پیش روی ما دیده می‌شود. به مسیر خود ادامه می‌دهیم تا به یک گوسفندسرا در ابتدای یال قله مهرچال می‌رسیم. مقداری بالاتر و بر روی اولین تپه برای صبحانه توقف می‌کنیم.
مسیر را در پاکوب اصلی در پیش می‌گیریم و به صعود خود ادامه می‌دهیم. این پاکوب به سمت گردنه‌ای در سمت راست قله رفته و سپس ادامه مسیر را از روی یال تا قله طی می‌کند. ولی ما از رفتن به سمت این گردنه صرف نظر کرده و مسیر زیر قله را در پیش می‌گیریم.
مسیر زیر قله که پرشیب و نفس‌گیر بود را طی کرده و بر فراز مهرچال قرار می‌گیریم. در حالیکه مسیر پرشیب زیر قله را طی می‌کردم در این فکر بودم که چقدر بهتر بود همان مسیر پاکوب را به سمت گردنه طی کرده و از آنجا قله را صعود می‌کردم!
مقداری استراحت کرده و نفسی تازه می‌کنیم و سپس آماده حرکت می‌شویم. از فراز مهرچال مسیر خط‌الراسی مورد نظر ما بخوبی دیده می‌شود.
قله پیرزن‌کلوم در فاصله کمی از قله مهرچال و در شمال آن قرار دارد. بین این دو قله گردنه‌ای هست که باید ابتدا به سمت آن سرازیر شویم. درسمت غرب این گردنه دشت مهرچال و در سمت شرق آن، دشت لار قرار دارد. جالب است که این قسمت از دشت لار که به خشکه لار معروف است از پایین همین گردنه و یال‌های منتهی به مهرچال و پیرزن‌کلوم شروع شده و تا دامنه‌های دماوند ادامه پیدا می‌کند.
با عبور از این گردنه و یکی دو فراز و فرود در زمان کوتاهی قله پیرزن‌کلوم صعود می‌شود. در اینجا توقف کوتاهی داشته و سپس به مسیر خود ادامه می‌دهیم.
ادامه مسیر خطالراس به سمت شمال غرب و سپس به سمت جنوب غرب می‌باشد تا به قله همهن می‌رسد. از آنجا که پیرزن‌کلوم ارتفاع بالاتری دارد، تا قله های فرعی پیش از همهن ارتفاع کم می‌کنیم و از آنجا دوباره به سمت همهن افزایش ارتفاع داریم.
قسمت ابتدای این مسیر را پشت سر می‌گذاریم. روستای گرمابدر در سمت راست ما و در جهت شمال دیده می‌شود. همچنین خطالراس خاتون‌بارگاه تا خلنوها در شمال و سرکچال‌ها تا کلون‌بستک در شمال غرب قابل رویت می‌باشند.
مسیر را از روی خطالراس طی می‌کنیم. در ادامه یک ارتفاع را از سمت چپ تراورس کرده و مسیر را ادامه‌می‌دهیم تا به قله‌های فرعی و سنگی و صخره‌ای پیش از همهن می‌رسیم.
یک قله فرعی پرشیب پیش روی ما قرار دارد. من که از شب گذشته کم‌خوابی داشتم برای دقایقی استراحت می‌کنم و دوباره به مسیر ادامه می‌دهیم. این مسیر پرشیب را پشت سر گذاشته و در ادامه یک قله فرعی دیگر را تراورس می‌کنیم تا زیر صخره‌های آخرین قله فرعی قرار می‌گیریم.
از یک مسیر مناسب و بدون درگیرشدن خاصی با سنگ از روی صخره‌ها گذر کرده و این قسمت را نیز پشت سر می‌گذاریم. از اینجا تا قله فاصله چندانی باقی نمانده است. این مسیر را نیز طی کرده و بر فراز همهن قرار می‌گیریم.
مبارزه هر قدر صعب،
صعود را ادامه بده،
شاید؛
قله تنها در یک قدمی تو باشد.
و بدان؛
آنان که آفتاب را به زندگی دیگران ارزانی می‌دارند.
نمی‌توانند خود از آن بی‌بهره باشند..
مسیر خط‌الراسی ما به پایان رسیده است. در اینجا پس از مقداری توقف و استراحت به سمت دشت مهرچال که سمت شرق ما قرار دارد سرازیر می‌شویم. این مسیر پرشیب را طی کرده و در انتهای آن به دشت مهرچال می‌رسیم.
در کنار چشمه زلال و خنک تنگه مهرچال که از زیر سنگ بزرگی می‌جوشد برای ناهار و نماز توقف می‌کنیم. سپس از همان مسیر صبح به سمت امامه باز می‌گردیم. این مسیر را نیز سریع‌تر طی می‌کنیم تا پیش از تاریکی به روستا برسیم.
امروز اگرچه دو سه گروه قله‌های مهرچال و پیرزن‌کلوم را صعود کردند، ولی تنها گروهی که مسیر مهرچال به همهن را صعود کرد گروه ما بود. برنامه بسیار سنگین و دلچسب که در مدت زمان محدودی اجرا شد. خداوند بزرگ را برای این روز خوب و برای نعمت سلامتی سپاسگزاریم..
زمان‌بندی برنامه:
- 4:30 حرکت از تهران
- 5:45 روستای امامه بالا، باغ تنگه
- 6:00 حرکت
- 8:30 تنگه مهرچال
- 9:00 دشت مهرچال، 20 دقیقه توقف برای برداشتن آب
- 10:00 گوسفندسرا، ابتدای یال مهرچال
- 10:15 توقف روی تپه اول برای صبحانه به مدت 20 دقیقه
- 12:00 قله مهرچال، نیم ساعت توقف
- 13:10 قله پیرزن‌کلوم، یک ربع توقف
- 14:35 استراحت زیر قله فرعی همهن به مدت بیست دقیقه
- 15:50 قله همهن، نیم ساعت توقف
- 17:30 دشت مهرچال
- 17:40 تنگه مهرچال، توقف کنار چشمه برای نماز و ناهار به مدت 25 دقیقه
- 20:15 باغ تنگه
- حرکت به سمت تهران
نکات برنامه:
- در اوایل مسیر و پس از جدا شدن از رودخانه، در برخی قسمت‌ها پاکوب از بین رفته و احتمال گمراه شدن در مسیر وجود دارد. بخصوص در مسیر بازگشت نیاز به دقت بیشتری می‌باشد و بهتر است بنحوی برنامه‌ریزی کنید تا به تاریکی برخورد نکنید. همچنین همراه داشتن جی پی اس مفید خواهد بود.
- مسافت رفت و برگشت پیموده شده در این برنامه بیش از 23 کیلومتر می‌باشد.
- در میان تنگه و همچنین دشت مهرچال چشمه آب وجود دارد.
منابع:
